De legitieme portie is een term uit het Nederlandse erfrecht die een belangrijk principe regelt: het recht van bepaalde erfgenamen om altijd een deel van de erfenis te ontvangen, zelfs als de overledene hen in zijn testament heeft onterfd. Dit kan ingewikkeld klinken, maar we zullen het stap voor stap uitleggen zodat je een goed begrip krijgt van wat de legitieme portie inhoudt.
wie heeft recht op de legitieme portie?
In Nederland hebben alleen kinderen van de overledene (de zogenaamde “legitimarissen”) recht op de legitieme portie. Kleinkinderen en andere familieleden zoals broers, zussen, of ouders komen hiervoor niet in aanmerking, tenzij zij juridisch als kinderen worden beschouwd door adoptie. De legitieme portie is een waarborg om ervoor te zorgen dat kinderen altijd recht hebben op een deel van de erfenis, zelfs als ze door een testament buitengesloten worden.
hoe wordt de legitieme portie berekend?
De legitieme portie is niet hetzelfde als een standaard erfdeel. Het wordt berekend op basis van de waarde van de nalatenschap, maar er zijn enkele specifieke regels die van toepassing zijn. Eerst wordt de waarde van de nalatenschap vastgesteld. Dit is het totaal aan bezittingen en schulden dat de overledene nalaat.
Daarna wordt gekeken naar schenkingen die de overledene tijdens zijn leven heeft gedaan. Deze schenkingen worden opgeteld bij de waarde van de nalatenschap, omdat ze ook meetellen voor de berekening van de legitieme portie. De gedachte hierachter is dat een ouder niet tijdens zijn leven alles kan weggeven om de legitieme portie te omzeilen.
De legitieme portie zelf bedraagt de helft van wat je normaal zou erven als er geen testament was opgesteld. Stel dat je zonder testament recht zou hebben op een kwart van de nalatenschap, dan bedraagt je legitieme portie de helft daarvan, oftewel een achtste.
wat krijg je precies?
Als je aanspraak maakt op je legitieme portie, krijg je geen goederen of specifieke bezittingen uit de nalatenschap, zoals een huis of een auto. Je hebt recht op een geldbedrag dat overeenkomt met de waarde van je legitieme portie. Dit betekent dat je in principe niet kunt eisen om bepaalde spullen te krijgen, maar alleen een geldelijke uitkering van de erfgenamen die wel goederen erven.
wanneer maak je aanspraak op de legitieme portie?
Je kunt aanspraak maken op de legitieme portie als je bent onterfd, of als je minder hebt gekregen dan je rechtmatig toekomt volgens de legitieme portie. Het is echter niet verplicht om dit te doen. Soms kiezen kinderen er bijvoorbeeld voor om de onterving te accepteren, omdat ze liever geen conflict willen of omdat ze vinden dat de wensen van de overledene gerespecteerd moeten worden.
Als je besluit aanspraak te maken op je legitieme portie, moet je dit binnen vijf jaar na het overlijden doen. Dit doe je door een formele verklaring af te leggen, waarin je aangeeft dat je je legitieme portie opeist.
wat gebeurt er als er onvoldoende middelen zijn?
Soms kan het gebeuren dat de nalatenschap niet genoeg waarde heeft om de legitieme portie volledig uit te keren. In dat geval kunnen de andere erfgenamen verplicht worden om schenkingen die zij van de overledene hebben ontvangen, terug te geven of deels terug te betalen. Op die manier wordt geprobeerd ervoor te zorgen dat de legitieme portie toch kan worden uitgekeerd.
wat betekent dit in de praktijk?
In de praktijk leidt de legitieme portie soms tot conflicten tussen erfgenamen. Als een kind bijvoorbeeld onterfd is maar zijn legitieme portie opeist, kan dit spanningen veroorzaken, vooral als andere erfgenamen erop rekenden dat zij meer zouden erven. Het is daarom verstandig om bij het opstellen van een testament goed na te denken over de gevolgen voor de kinderen en eventuele andere erfgenamen.
conclusie
De legitieme portie is een belangrijke bescherming voor kinderen in het Nederlandse erfrecht. Het zorgt ervoor dat je als kind altijd een minimumbedrag uit de nalatenschap ontvangt, ook als je onterfd bent. Hoewel de legitieme portie soms tot conflicten kan leiden, biedt het zekerheid voor kinderen en voorkomt het dat zij volledig buitengesloten worden. Als je overweegt om je legitieme portie op te eisen, is het verstandig om juridisch advies in te winnen om de beste stappen te bepalen.